δπεωΰ δςερχ αωΰμδ ωαλεϊψϊ δεΰ ξςιο δξωκ μτερθ δχεγν, ωςρχ απεωΰ αψιΰεϊι ωεπδ μημεθιο. εαλμ ζΰϊ ΰτωψ μχψεΰ μζδ τερθ δξωκ αβμμ δξλπδ δξωεϊσ αιο ωπιδν. εδξλπδ δξωεϊσ δεΰ τψιφϊ γψκ αξηχψ δαιεμεβι εδψτεΰι αςχαεϊ ϊφτιεϊ ΰπϊψετεμεβιεϊ. ΰπϊψετεμεβιδ (ηχψ ϊψαεϊ δΰγν) ιγεςδ λγιρφιτμιπδ αξγςι δηαψδ. ξλπδ ξωεϊσ ωπι δεΰ ωαωϊι δλϊαεϊ δξηχψ δΰπϊψετεμεβι βψν μηεχψι ξγςι δθας μηωεα αϊηιμδ ωδξημεϊ δπγεπεϊ δο αςμεϊ ΰετι βπθι εμΰ δεΰ. δΰν βν λΰο ξγεαψ αδγαχδ ςμ ιγι βεψξιν ζιδεξιιν?
εαΰετο τψθι δτερθ δζδ ιςρεχ αωΰμδ ξψλζιϊ εξτηιγδ μξγι μβαι ξημεϊ δρψθο (λο, λτι ωλαψ ΰξψϊι λΰο αςαψ δρψθο δεΰ ωεψδ ΰψελδ ωμ ξημεϊ ωεπεϊ, ημχο ΰτιμε ωεπεϊ ξΰεγ ζε ξζε). εδωΰμδ διΰ δΰν ΰτωψ μδγαχ αρψθο λτι ωΰτωψ μδγαχ ξωτςϊ?
δλμ δϊηιμ αιγιςδ ςιϊεπΰιϊ ωχψΰϊι ςεγ αωπεϊ δωαςιν (αςεγι ϊμξιγ ϊιλεο) ςμ ωαθ ξξεφΰ τψρι αδεγε. εαιγιςδ δζε διδ γιεεη χφψ ωδπωιν αωαθ δζδ, ψεαο λλεμο, ηεμεϊ αρψθο δωγ εξϊεϊ ςγ βιμ 32. αΰετο θαςι ϊετςδ λζε αωαθ ξαεγγ ωαε λξςθ λμ δπιωεΰιο πωΰψιν αχψα απι δωαθ - ξηωιγδ ξιιγιϊ ωβεψν δξημδ δεΰ βπθι.
ξψαιϊ ξχψι δρψθο πεαςιν ξωεψϊ ξεθφιεϊ ξρειιξεϊ ωξϊψηωϊ ΰηϊ ΰηψ δωπιδ αΰετο ΰχψΰι αϊΰ πεψξμι ΰηγ αξδμκ δηιιν. ΰερσ ωμ 6-7 ξεθφιεϊ λΰμε δετλεϊ ΰϊ δϊΰ δπεψξμι μϊΰ ρψθπι. ΰαμ ιγες λιεν βν ςμ ξχψι ρψθο ςμ ψχς βπθι. λι ιω ξωτηεϊ ωαδο πτεφδ ξημϊ ρψθο ξρεβ ξρειιν. αξωτηεϊ ΰμε ξεςαψιν αϊεψωδ βπιν ρτφιτιιν ξςεψψι ρψθο. μξωμ αιθει δβπιν δξεθπθιν BRCA1 ε- BRCA2 ςωει μδεαιμ αδξωκ αψξϊ ραιψεϊ βαεδδ ξΰεγ μρψθο δωγ. λ- 15% ξξχψι ρψθο δωγ δν ςμ ψχς βπθι δχωεψ απωΰεϊ ωμ ΰηγ ξωπι δβπιν δΰμδ.
λκ αϊηιμδ ηωγε ωαωαθ δζδ ξημϊ ρψθο δωγ λμ λκ πτεφδ αβμμ δςαψδ ϊεψωϊιϊ ωμ βπιν ξςεψψι ρψθο ωγ. ξγεαψ αηωγ ξωεν ωαΰεϊν διξιν μΰ διε ιγεςιν ςγιιο δβπιν ξςεψψι ρψθο ωγ. ΰαμ ωεα ωιϊεσ τςεμδ αιο δΰπϊψετεμεβιν μαιεμεβιν δςμδ ξρτψ ςεαγεϊ ξςπιιπεϊ ωαρετε ωμ γαψ ψξζε ςμ λκ ωμΰ ξγεαψ λπψΰδ αδςαψδ βπθιϊ ωμ δρψθο ξΰν μαϊ αχψα απεϊ δωαθ δδεγι δζδ. εξδ δο?
ψΰωιϊ, αχψα απεϊ δωαθ ωδϊβεψψε αλτψ ΰηψ εξψεηχ ξδλτψ ωμπε ωαε ωιςεψ ρψθο δωγ αχψα δπωιν ςεμδ ςμ 95% - ωιςεψ ξχψι ρψθο δωγ διδ γεξδ μρθθιρθιχδ δςεμξιϊ ωμ 1:9. εξλιεεο ωδπωιν ξωπι δλτψιν δο ξΰεϊε ξεφΰ ωαθι μτπι ωπτψγε - διιπε ξφτιν ωωιςεψ ρψθο δωγ ιδιδ βαεδ αωπι δλτψιν αξιγδ γεξδ, ΰν ξγεαψ αβεψν ϊεψωϊι. ΰαμ λΰξεψ μΰ λκ δγαψ.
ΰαμ λωδξωιλε μαγεχ ΰϊ δψβμι δδπχδ ωμ δπωιν αωαθ δζδ δβιςε μχωψ πριαϊι ξςπιιο αιεϊψ. απεϊ δωαθ ξπιχεϊ ΰϊ δϊιπεχεϊ. ΰαμ λωηχψε ΰϊ ξρτψ δπωιν δχθο ωμΰ ημε αρψθο αλτψ, δϊβμδ γαψ ξςπιιο: δπωιν ωμΰ ημε - αςφν μΰ δεπχε ςμ ιγι ΰιξν, αωμ ηερψ αημα εχιαμε αξχεν ημα ααχαεχ. ΰαμ ΰμε ωδεπχε ςμ ιγι ΰξΰεϊ ξπιχεϊ ξΰξφεϊ λο ημε αρψθο. εζδ λαψ ςεψψ ΰϊ δηωγ ωξγεαψ αΰιζωδε βεψν ξημδ ωξεςαψ ξΰν μαϊ αημα.
λγι μδελιη ωΰλο ξγεαψ λΰο αβεψν ξημδ ξγαχ λξε ηιιγχ ΰε πβισ (ειψερ) φψικ μδελιη χιεν 4 ςχψεπεϊ ωπιρη δξιχεαιεμεβ διγες ψεαψθ χεκ:
δςχψεο δψΰωεο : ΰν ξγεαψ αβεψν ξημδ ζιδεξι ξγαχ δεΰ ηιια μδξφΰ αβεσ δηεμδ.
δςχψεο δωπι: ωπιϊο μαεγγ ΰϊ δβεψν δζιδεξι (ηιιγχ, ειψερ, ΰε θτιμ) εμβγμε αϊψαιϊ ξςαγδ. αξχψδ ζδ φψικ διδ μαεγγ ξημα δΰξΰεϊ αωαθ ΰιζωδε βεψν ξημδ ζιδεξι.
δςχψεο δωμιωι: δζψχϊ βεψν δξημδ μηιεϊ πιρει ϊβψεν μδετςϊ δξημδ αηιδ.
δςχψεο δψαιςι: αιγεγ βεψν δξημδ δζιδεξι ξδηιεϊ δξεγαχεϊ, βιγεμε αξςαγδ εδωεεΰϊ ξαπδ δβεψν δζιδεξι ςν ζδ ωαεγγ αωμα δςχψεο δωπι.
χιεν ΰψαςϊ δςχψεπεϊ ωμ χεκ δο δαριρ δγψεω μδεληϊ δχωψ αιο ξημδ μβεψξι ξημδ ζιδεξιιν.
εμλο δϊηιμε αωπεϊ δωαςιν μπρεϊ εμαεγγ ξημα δπωιν αωαθ ΰιζωδε βεψν ζιδεξι (ςμ τι δςχψεο δωπι ωμ χεκ) ωιλεμ μδραιψ ΰϊ δϊτψφεϊ δξημδ. ψωιξδ ημχιϊ ωμ δξηχψιν δΰμδ πιϊο μψΰεϊ αϊξεπδ δαΰδ:
εΰλο αεγγε ξημα πωεϊ δωαθ ημχιχ ζςιψ ιηεγι ωξαηιπδ ξαπιϊ ιλεμ μδιεϊ πβισ. αϊηιμδ δξγςπιν χψΰε μημχιχιν δΰμδ ημχιχι B. ςμ ων δςχψεο δωπι (B) ωμ χεκ. ΰαμ λωδζψιχε ΰεϊν μςλαψεϊ ξςαγδ (ΰε δΰλιμε ΰεϊο αημα ΰξΰεϊ δωαθ) - δςλαψεϊ μΰ ημε αρψθο δωγ. αλκ μΰ δϊχιιν δςχψεο δωμιωι ωμ χεκ. ΰαμ ιγες ωμςιϊιν ιω αςιεϊ ςν δςχψεπεϊ δΰμε ωμ χεκ, βν λωΰλο χιιν βεψν ζιδεξι ξςαιψ ξημδ. μςιϊιν βεψξι ξημδ λξε πβιτιν ξΰγν μΰ ξγαιχιν ηιεϊ (ξριαεϊ ωεπεϊ, απιδο δςεαγδ ωμηιεϊ ΰιο ξημεϊ ξρειξεϊ μΰγν εμδτκ). απερσ βν μΰ ϊξιγ πιϊο μβγμ βεψξι ξημδ ζιδεξιιν αϊψαιεϊ ξςαγδ. λκ μξωμ ηιιγχι ωητϊ ΰιπν βγμιν αχμεϊ αϊψαιεϊ ξςαγδ.
ΰν λκ, λιεεο ωμΰ δεληε αξχψδ ωμπε ΰψαςϊ δςχψεπεϊ ωμ χεκ - μΰ διιϊδ ΰζ δεληδ μλκ ωΰιζωδε ημχιχ ΰε πβισ ξεςαψ αημα δΰν μαϊ εδεΰ ωιβψεν μδϊτϊηεϊ ρψθο.
μςεξϊ ζΰϊ, ξγςπιν βιμε αςλαψ πβισ ωξλεπδ MMTV - ΰε αων δξμΰ
Mouse Mammary Tumor Virus δπβισ δζδ αΰξϊ βεψν μρψθο δωγ αςλαψεϊ ωδεγαχε αε. ΰαμ αψεψ ωμΰ πιϊο μαγεχ ξδ ϊςωδ δζψχϊ δημχιχιν ωαεγγε ξημα δΰξΰεϊ αωαθ μαπι ΰγν ΰηψιν, αΰεϊε ΰετο ωπςωδ εδελη αηιεϊ - αβμμ αςιεϊ ΰϊιεϊ ξεαπεϊ ωμ πιρειιν ααπι ΰγν.
ΰαμ ξΰεηψ ιεϊψ. αωπϊ 1982 λωδϊτϊηε ξΰεγ ωιθεϊ αγιχδ ξγςιεϊ αϊηεν δαιεμεβιδ δξεμχεμψιϊ - ξφΰε ωλξε ωαςλαψ ρψθο δωγ ξϊτϊη ςμ ιγι δγαχδ απβισ MMTV - αΰγν ιω πβισ γεξδ ωξλεπδ Int2. λτι ωτεψρν αξΰξψ δζδ:
δψαδ ξηχψιν πςωε ξΰζ εδψι ϊξεπδ ωμ δγσ δψΰωεο ξρχιψδ ξγςιϊ ξχιτδ ωμ δξηχψιν δψαιν ωπςψλε εωτεψρξδ μΰηψεπδ αξΰξψ δζδ:
.
ςμ τι δξηχψιν ΰλο ιω ξρτψ πβιτιν διλεμιν μβψεν μρψθο ωγ. ΰηγ ξδν μξωμ δεΰ ειψερ δττιμεξδ (HPV) ωβεψν βν μρψθο φεΰψ δψην, ωλπβγε ξεφς διεν ηιρεο μπςψεϊ εαηεψεϊ φςιψεϊ (λο, ζδ ωαΰηψεπδ πξφΰ αξημεχϊ φιαεψιϊ ξρειιξϊ). δ-HPV ξεςαψ αιηρι ξιο.
ΰαμ διεϊ εμεχη ζξο ωμ ωπιν ξδδγαχδ εςγ μβμει δξημδ, γψεω ςεγ ξηχψ περσ λγι μαρρ ΰϊ δχωψ αιο δςαψϊ δπβιτιν αδπχδ ερψθο δωγ. δχεωι δβγεμ αδεληϊ δχωψ αιο πβισ μρψθο πςευ αςεαγδ ωδιξφΰεϊ πβισ αψχξδ ρψθπιϊ ΰιππδ δεληδ μλκ ωδπβισ βψν ΰϊ δρψθο, ωλο ϊξιγ ΰτωψ μθςεο ωδπβιτιν δΰμδ ψχ ξϊΰλρπιν αψχξϊ δβιγεμ δρψθπι, μξωμ αβμμ ϊπΰιν πεηιν μβιγεμ ων.
ξδ ωξρακ ςεγ ΰϊ δϊξεπδ δεΰ ωρψθο ξετις ΰηψι ωψωψϊ ωμ ΰψεςιν ϊΰιιν δξεωτςιν βν ξϊπΰι δραιαδ λξε ϊζεπδ, χψιπδ, ςιωεο ελγεξδ.
ξαπδ πβισ βεψν ρψθο. ξχεψ: www.amalnet.k12.il
(ςϊιτϊ ημαεπιν διΰ λξεαο θςεϊ αςαψιϊ - φ"μ ξςθτϊ ημαεπιν)
λιεν χιιξιν ξηχψιν δξελιηιν ωδπχδ αξρτψ μιγεϊ (λμ δξψαδ δψι ζδ ξωεαη) ξεψιγδ ΰϊ δριλει μδϊτϊηεϊ ρψθο δωγ. ΰαμ ΰν ιελη ρετιϊ (λτι ωπψΰδ λςϊ) ωΰξΰεϊ ξπιχεϊ ςωειεϊ μδςαιψ μαπεϊιδο πβισ βεψν ρψθο - δψι ωδπχδ ιλεμδ ΰεμι μδβο ΰε μςλα αξιγδ ξρειιξϊ δϊτϊηεϊ ρψθο αΰν ΰαμ ϊςαιψ ΰϊ βεψν δρψθο μαϊ.
λΰξεψ αηιεϊ ξςαγδ πξφΰ χωψ ιωιψ αιο πβιτιν μρψθο ςεγ αϊηιμϊ δξΰδ δχεγξϊ. εΰν ρψθο πβψν ςμ ιγι πβιτιν αηιεϊ λξε ςλαψιν εηϊεμιν - ξγες ωμΰ ιδιδ ΰτωψι αιεπχ εωξε ΰγν? εΰλο αΰγν δφμιηε μαεγγ ΰϊ δπβισ βεψν δρψθο δψΰωεο - πβισ δτεμιεξδ - ψχ αωπεϊ δηξιωιν αξΰδ δχεγξϊ. λιεν ιγεςιν ξρτψ πβιτιν ξηεμμι ρψθο αΰγν. πβισ δττιμεξδ ιγες λΰξεψ λβεψν αδχωψ ρψθο φεεΰψ δψην ερψθο δωγ, πβισ δCMV λβεψν μρψθο ξρεβ ρψχεξϊ χτερι, πβισ EBV λβεψν μρψθο γν ξρεβ αψχιθ μιξτεξδ επβισ δΰιιγρ λβεψν μμιξτεξεϊ εβιγεμιν ρψθπιιν ΰηψιν ξρεβ ρψχεξεϊ.
ΰζ δΰν ΰτωψ μδγαχ απβιτιν βεψξι ρψθο? λπψΰδ ωλο, ΰαμ μΰ αΰεϊδ ξδιψεϊ λξε ωπγαχιν ξωτςϊ. φψικ μχεεϊ ωξηχψ ςϊιγι ιαιΰ μτιϊεη ηιρεπιν περτιν λπβγ δπβιτιν βεψξι δρψθο εγεψεϊ δςϊιγ ιηερπε αδν λτι ωξηρπιν λιεν λπβγ δηφαϊ, δΰγξϊ εδηζψϊ.
εϊζλψε ξδτερθ δζδ εξδτερθ δχεγν - ωμςιϊιν ξηχψ αιεμεβι εψτεΰι ξϊηιμ αςχαεϊ ϊφτιεϊ ΰπϊψετεμεβιεϊ.
αχψεα λϊαδ ςμ γψκ ηγωπιϊ, ξτϊιςδ ειϊλο τεψφϊ γψκ αθιτεμ αρψθο δμαμα δχθμπι, αρψθο δτψερθθδ εΰηψιν.
ϊερτϊ ςψιλδ
ςεαγεϊ ωλγΰι μγςϊ:
ρψθο δωγ ΰιπε αμςγι ψχ μπωιν - δεΰ ϊεχσ βν βαψιν αϊγιψεϊ πξελδ ιεϊψ.
αωπιν δΰηψεπεϊ ιωπδ ςμιδ αξρτψ ξχψι ρψθο δΰωλιν αφςιψιν (λεμμ αηιιμιν). δεςμϊδ ραψδ ωςγιιο μΰ δεληδ, ωδγαψ ΰεμι πεας ξηωιτδ μχψιπϊ ξλωιψι δρμεμψ (χωψ πριαϊι αμαγ μςϊ ςϊδ). αλμ ξχψδ ωμ λΰα αμϊι ηεμσ ΰε ηεζψ αΰωλιν - ξεξμυ μτπεϊ μαγιχδ αδχγν δΰτωψι. ζδε ρψθο ωπιϊο μψιτει αριλει βαεδ ΰν ξϊβμδ αωμα ξεχγν.
ααμεβ ζδ
αλμ δαμεβιν
λιπει:
χπχο δϊδ